Tης Μαίρης Κάντα
Το συγκεκριμένο λοιπόν κείμενο είναι αφιερωμένο σε όσους αισθάνονται ακόμα παιδιά και στους αθεράπευτα ρομαντικούς. Μέσα από αυτό το κείμενο θα μάθουμε αγαπητοί αναγνώστες όλη την ιστορία της Barbie καθώς και την εξέλιξη της, και πιστέψτε με είναι πολύ ενδιάφέρουσα. Για του λόγου το αληθές, ας ξεκινήσω αμέσως αυτό το "κουκλίστικο" άρθρο...
Η ιδέα της κατασκευής μίας κούκλας που να μοιάζει με ενήλικη γυναίκα αλλά ταυτόχρονα να μπορεί να χρησιμοποιείται από παιδιά ανήκει στη αμερικάνα Ruth Handler, σύζυγο του Eliot Handler, ενός από τους ιδρυτές της Mattel, της αμερικανικής πολυεθνικής βιομηχανίας παιχνιδιών.Το 1956 στη Ελβετία η Ruth καθώς παρατηρούσε τις βιτρίνες των μαγαζιών είδε μία κούκλα την BILD-LILLY. H Lilly ήταν φτιαγμένη από πλαστικό και είχε ύψος 29,5 εκ. Η κούκλα έμοιαζε πολύ με τη Brigitte Bardot. Αυτή η κούκλα ήταν η τρισδιάστατη έκδοση μίας ηρωίδας γερμανικού κόμικ σχεδιασμένο από τον O.M. Hausser και χαριζόνταν μαζί με ένα κουτί πούρα, μιας και είχε επινοηθεί αρχικά ως μπιμπελό για το γραφείο ενός άντρα.
\ Κοιτάζοντας και άλλες βιτρίνες μαγαζιών, η Ruth διαπίστωσε πως δεν υπήρχαν άλλες κούκλες- παιχνίδια για τα μικρά κορίτσια, εκτός από αυτή τη Bild-Lilly και κάποιες άλλες που είχαν την μορφή μωρού. Βλέποντας επίσης την μικρή κόρη της να παίζει με χάρτινες κούκλες σκέφτηκε πως θα είχε περισσότερο ενδιαφέρον να φτιάξει μία ενήλικη κούκλα-παιχνίδι για μικρά κορίτσια. Έτσι η Ruth Handler αφού αγόρασε 3 κούκλες Lilli επέστρεψε στη Αμερική έχοντας ως σκοπό να βγάλει το νέο της project για την Mattel: την κούκλα Barbie. Για την ακρίβεια, το πλήρες όνομα της κούκλας είναι "Μπάρμπαρα Μίλισεντ Ρόμπερτς", από το όνομα της κόρης της κατασκευάστριας, Ruth. Oι διαστάσεις της κούκλας αντιστοιχούσαν στο ένα έκτο περίπου του φυσικού μεγέθους, ενώ το υλικό απο το οποίο κατασκευάστηκε ήταν το βινύλιο της Ιαπωνίας.
Στη αρχή ο άντρας της Ruth θεώρησε τη ιδέα της barbie αποτυχημένη αλλά στη συνέχεια πείστηκε. Έτσι, η κούκλα πρωτοκυκλοφόρησε από τη Mattel στις 9 Μαρτίου του 1959 στη Έκθεση Παιχνιδιού της Νέας Υόρκης. Η πρώτη κούκλα barbie έμοιαζε αρκετά στη ευρωπαική κούκλα Lilli. Δύο χρόνια αργότερα δημιουργήθηκε και ο αρραβωνιαστικός της, στον οποίο η Ρουθ και ο Έλιοτ έδωσαν το όνομα του δεύτερου γιού τους, Κεν. Ολόκληρο το όνομα ήταν Κεν Κάρσον. Πολύ σύντομα απέκτησε πρωτοφανή δημοτικότητα. Το 1959 πουλήθηκαν περισσότερες από 350 χιλιάδες Barbie και η κατασκευή της κούκλας απλώνεται από το Hong Kong μέχρι την Κορέα.
Συνειδητοποιώντας την μεγάλη δημοτικότητα της κούκλας με τα χρυσά μαλλιά αλλά και τα τεράστια κέρδη που αυτή έφερνε, οι κατασκευαστές της έσπευσαν να πακεντάρουν κάθε λεπτομέρεια που την έκανε μοναδική. Για παράδειγμα όταν ένα παιδί δεν την κρατούσε στα χέρια του, εκείνη μπορούσε να στέκεται σε οποιαδήποτε επίπεδη επιφάνεια. Αμέσως οι διαφημιστές σκαρφίστηκαν και το ανάλογο σλόγκαν: "Η κούκλα που στέκεται ολομόναχη στα πόδια της, όπως οφείλει να κάνει κάθε σύγχρονη γυναίκα".Χάρη σε ενσωματωμένα σύρματα μπορούσε επίσης να λυγίζει τα γόνατά της.
Το 1963, η Mattel συστήνει στους μικρούς φίλους της την φίλη της Barbie, την Midge. Ένα χρόνο αργότερα, το 1964 η Barbie αλλάζει εντελώς φυσιογνωμία και μακιγιάζ. Έχει συνθετικά ματόκλαδα, τα τα μάτια της είναι πιο μεγάλα και τα μαλλιά της είναι πιο μακριά.Μία νέα πατέντα, καλύτερη από αυτήν του μασαζοκαλσόν σλιμ, επιτρέπει στη κούκλα να περιστρέφεται γύρω από την μέση της. Είναι η Barbie twist'n turn. Το 1968, η Barbie μπορεί πια να μιλήσει και λέει 3 φράσεις. Τα παιδιά πράγματι θα χαίρονταν να ακούν την αγαπημένη τους κούκλα να μιλάει, κάπως έτσι πρέπει να σκέφτηκαν οι κατασκευαστές. Μέχρι τότε η κούκλα κοιτούσε στο πλάι. Το 1971 όμως τα μάτια της Μπάρμπι επανασχεδιάστηκαν προκειμένου να μη κοιτάζουν πλέον στο πλάι. " Η κούκλα που ξέρει να κοιτάζει μπροστά όπως πρέπει να κάνει κάθε χειραφετημένη γυναίκα" διαλαλούσαν οι διαφημιστές.
Τέσσερα χρόνια αργότερα (το 1975) βγήκε στο εμπόριο η "Growing up Skipper". Η Skipper ήταν η μικρότερη αδερφή της Barbie και ως μικρή που ήτανε δεν είχε το πλούσιο στήθος της αδερφής της. Το αποτέλεσμα ήταν να μη της κάθονται σωστά τα ρούχα της Barbie δημιουργώντας δυσαρέσκεια στις μικρές. Έτσι οι κατασκευαστές της Mattel για να μη "χαλάσουν χατίρι" στις μικρές θαυμάστριες της Μπάρμπι, σχεδίασαν ένα μηχανισμό στην Skipper, όπου γυρίζοντας τα μπράτσα της κούκλας, το στήθος της Skipper μεγάλωνε και το σώμα της αποκτούσε τις διαστάσεις της Barbie. Όμως υπήρξαν πάρα πολλές αντιδράσεις, και δικαίως, και η Mattel αναγκάστηκε να αποσύρει την "Growing up Skipper" από το εμπόριο μετά από 2 χρόνια.
Από τότε που πρωτοεμφανίστηκε η Barbie άλλαξε πάνω από 90 επαγγέλματα, γιατρός, παλαιοντολόγος, αεροσυνοδός κ.α. Το αγαπημένο της επάγγελμα ήταν δασκάλα Ιστορίας της Τέχνης. Από τα μέσα του δεύτερου μισού της δεκαετίας του 1960 η Barbie εκτός από τα επαγγέλαμτα άλλαξε και διάφορα καλούπια στο πρόσωπο της, όπως και μακιγιάζ και μαλλιά. Έτσι έχουμε την "Living Barbiε" και την "Dramatic New Living Barbie" με ίσιες πατούσες. Χάνει μερικά εκατοστά ύψος, μπορεί και κινεί ακόμα πιο πολύ μπράτσα και γάμπες όμως τα κοριτσάκια εξοργίζονται γιατί δεν της μπαίνουν τα τακούνια. Στη συνέχεια εμφανίζεται η "Τalking Barbie" με κορδονάκι στο λαιμό που όταν το τραβούσες η κούκλα μιλούσε.
Το 1971 βγαίνει και η "Growing Pretty Hair" ή "Barbie Μαγικά μαλλιά". Στο κέντρο του κεφαλιού έχει μία τούφα που τραβώντας την, τα μαλλιά της κούκλας μακραίνουν ή κονταίνουν. Επίσης από το 1971 μέχρι και το 1976 βγαίνει η κούκλα της Rapunjel, η Sunset Malibu Barbie. Η κούκλα είναι μαυρισμένη και χαμογελάει. Έχει αλλάξει λίγο η μορφή του προσώπου της και πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά μοντέλα της Mattel, γιατί άρεσε πάρα πολύ στα κορίτσια και έγινε αμέσως μεγάλη επιτυχία. Ακόμα είναι μία από τις πιο αγαπημένες κούκλες στους πλειστηριασμούς online μέχρι και σήμερα. Στα χρόνια που ακολούθησαν εμφανίστηκαν στο εμπόριο η "Live action Barbie" (έχει φράτζα και είναι ένα παιδί των λουλουδιών),η " Free Moving Barbie" (φοράει φόρμα τενίστριας, ενώ μέσα στο κουτί είχε ρακέτα και μπαλάκια του τέννις), η "Αngel Face Barbie"(η οποία φοράει μια ροζ φούστα και ένα άσπρο πουκαμισάκι με δαντέλα) και η "Busy Talking Barbie" (η οποία κρατούσε ένα κινητό). Έτσι στη δεκαετία του '80 έχουμε μία ατέλειωτη σειρά από Barbie.
Η Barbie με το πέρασμα των δεκαετίων άλλαξε πολλές εθνικότητες. Ήδη από το 1967 υπάρχει η έγχρωμη Barbie σε σκούρο σοκολατένιο χρώμα. Την λένε Francie. Μετά από αυτήν εμφανίζεται η ασιατική Marina, η ισπανική Tereza και η αφροαμερικάνα Christie. Ωστόσο υπήρχε κάποιο πρόβλημα καθώς για αυτές τις κούκλες γινόταν χρήση του ίδιου καλουπιού και άλλαζε μόνο το χρώμα και οι μαύροι της Αμερικής είχαν δυσανασχετίσει. Η Μαύρη Barbie ήταν μεν καλοδεχούμενη στη αγορά αλλά δεν ήταν εθνολογικά σωστή. Γι αυτόν το λόγο η εταιρεία Mattel έβγαλε τις Shani. Πρόκειται για barbie με πιο έντονα αφροαμερικάνικα χαρακτηριστικά.
Το ίδιο συνέβη και στη Ιαπωνία. Η κούκλα που πωλήθηκε στη Ιαπωνία το 1981-83 ήταν εντελώς διαφορετική από την σημερινή. Ο γιαπωνέζος καταναλωτής ήθελε την κούκλα "στα μέτρα" του, δηλαδή εθνολογικά σωστή. Έτσι, η Mattel αποφάσισε να συνεργαστεί με μία γιαπωνέζικη εταιρεία. Αποτέλεσμα αυτής της συνεργασίας ήταν να φτιαχτεί ειδικά και μόνο για την ιαπωνική αγορά η "Takara Barbie". Αργότερα, όταν έληξε η άδεια της Mattel στη Ιαπωνία η Takara Barbie άλλαξε όνομα και έγινε Jenny, η οποία υπάρχει μέχρι σήμερα.
Πολύ σύντομα η Barbie και η εταιρεία κατασκευής της, η Mattel κατέκτησε ολόκληρο το κόσμο και αγαπήθηκε από μικρούς και μεγάλους. Η Barbie δεν είναι απλώς μία κούκλα. Είναι ένα κοινωνικό σύμβολο. Αυτή ακριβώς η πρωτοποριακή ιδέα της Barbie ως μία fashion doll ήταν η αιτία της εξάπλωσης της σε όλες τις ηπείρους. Ενώ μέχρι τότε οι κούκλες έμοιαζαν συχνά με μωρά και ήταν φτιαγμένες για να προετοιμάζουν τα κοριτσάκια μόνο στο ρόλο της μητέρας, η barbie έχει μία ηλικία απροσδιόριστη. Μέσα από τα συχνά επαγγέλματα που έχει προετοιμάζει τα κοριτσάκια και σε άλλο ρόλο, εκτός από το ρόλο της μητέρας, το ρόλο της εργαζόμενης γυναίκας.Η Barbie είναι μία κούκλα μεταξύ εφηβείας και ενηλικίωσης. Με την Barbie o γονιός εξαφανίζεται. Δεν είναι μητέρα κανενός και γυναίκα κανενός.
Η Barbie δεν αγαπήθηκε μόνο, υπήρξαν πάρα πολλές φορές που κατηγορήθηκε από πολλούς. Κάθε φορά που διατυπώνεται μία κατηγορία η Mattel οδηγείται σε μία σειρά από πολιτικώς ορθές κινήσεις. Η πιο πρόσφατη ήταν εκείνη περί νευρικής ανορεξίας το 1997, με την εταιρεία να αποφασίζει να φαρδύνει την μέση της κούκλας αρκετούς πόντους, προκειμένου να μην προσάπτουν στη πλαστική κούκλα την ευθύνη για την καχεξία χιλιάδων κοριτσιών. Την ίδια χρονιά λανσαρίστηκε η κούκλα «Share a smile Becky» (χαμογέλασέ μας, Μπέκι), η οποία ήταν καθηλωμένη σε ροζ αναπηρικό καρότσι. Αλλά μία δεκαεπτάχρονη παραπληγική μαθήτρια από την Ουάσιγκτον έστειλε γράμμα στη Mattel διαμαρτυρόμενη ότι το καροτσάκι της Μπέκι δεν χωρούσε στο ασανσέρ του κουκλόσπιτου της Μπάρμπι. Η εταιρεία επανασχεδίασε τον κουκλο-ανελκυστήρα μέσα σε λίγους μήνες.
Το 2001, μια δυσάρεστη έκπληξη περίμενε την πολυαγαπημένη κούκλα. H έκπληξη λεγόταν Bratz. Τα κοριτσάκια έδειξαν την προτίμησή τους πολύ γρήγορα στην νέα κούκλα, έτσι ώστε το 2005 η barbie δεν ήταν πια η πρώτη σε πωλήσεις κούκλα σε ορισμένες χώρες, όπως η αγγλία, και οι πωλήσεις της έπεσαν περίπου 30% κάτω. Η απάντηση της mattel ήταν οι My scene και φυσικά ένας δικαστικός αγώνας, τον οποίο και κέρδισε. Η παραγωγή των bratz έχει διακοπεί με δικαστική απόφαση, καθώς κρίθηκε ότι ο δημιουργός τους Carter Bryant, πρώην στέλεχος της mattel, χρησιμοποίησε τεχνογνωσία και υλικά της εταιρίας για να τις κατασκευάσει.Και έτσι όλα ήρθαν πάλι στη θέση τους, με τη barbie και τη My scene να κυριαρχούν στο χώρο των fashion dolls.
Κάπου εδώ το κείμενο για την ιστορία της Barbie έφτασε στο τέλος... Προσωπικά, καθώς γράφω τις τελευταίες σειρές του άρθρου είμαι τόσο ενθουσιασμένη με τα όσα έμαθα για την Barbie. Αισθάνομαι, διαβάζοντας ξανά όλο το κείμενο,ένα παιδικό ενθουσιασμό, μία έντονη επιθυμία...Να σας την αποκαλύψω; Θέλω τόσο πολύ να πάω σε ένα κατάστημα παιχνιδιών και να αγοράσω μία κούκλα barbie!!! (ναι, ναι γνωρίζω πως είμαι αρκετά μεγάλη για κούκλες) Θέλω να ελπίζω πως σας άρεσε το συγκεκριμένο κείμενο και γιατί όχι, να κατάφερα να σας μεταδώσω λίγο τον ενθουσιασμό μου για να δείτε με "άλλο μάτι" τις κούκλες... (Και πού ξέρετε, ίσως συναντηθούμε στο ίδιο κατάστημα παιχνιδιών στο ράφι με τις Barbie)....
Σχόλια