Άνοια

Άνοια






Στο σημερινό κείμενο, αγαπητοί αναγνώστες θα ασχοληθούμε με μία ασθένεια που τα τελευταία χρόνια λαμβάνει διαστάσεις επιδημίας παγκοσμίως, την άνοια. Αφορμή για την δημιουργία του συγκεκριμένου άρθρου υπήρξε η προσωπική μου εμπειρία και η συνύπαρξη τους τελευταίους μήνες με ένα πολύ κοντινό συγγενή, ο οποίος ασθενεί από μετωποκροταφική άνοια, καθώς και τα καθημερινά προβλήματα επικοινωνίας, που δημιουργούνται εξαιτίας της ασθένειας αυτής.

Άνοια καταρχάς, είναι η ονομασία μίας ομάδας εγκεφαλικών παθήσεων που προκαλούν δυσκολία στη μνήμη, στη σκέψη και στη επικοινωνία. Η πιο συχνή μορφή άνοιας είναι η νόσος Alzheimer. Άλλες μορφές άνοιας, πιο σπάνιες είναι η μετωποκροταφική άνοια, η αγγειακή άνοια, η άνοια της νόσου Πάρκινσον, και η άνοια με σωμάτια lewy. Πριν από πολλά χρόνια, η άνοια συχνά ονομαζόταν «γεράματα», και πολλές φορές θεωρείτο ότι αποτελεί φυσιολογικό μέρος της γήρανσης. Ωστόσο, σήμερα γνωρίζουμε ότι η άνοια δεν είναι φυσιολογική, καθώς προκαλείται από την συνεχή καταστροφή των κυττάρων του εγκεφάλου.

Περισσότεροι από 25 εκατομμύρια άνθρωποι υπολογίζεται ότι πάσχουν σήμερα από άνοια παγκοσμίως, ενώ καταγράφονται 4,6 εκατομμύρια νέων περιστατικών κάθε χρόνο, αριθμοί που πραγματικά σοκάρουν. Η άνοια, και κυρίως η νόσος Αλτζχάϊμερ επηρεάζει ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό ατόμων και η εμφάνιση της θα αυξηθεί με την γήρανση του πληθυσμού. Η νόσος Αλτζχαίμερ αποτελεί ένα σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα. Η αύξηση της προσδόκιμου επιβίωσης πέραν των 85 ετών εγκυμονεί τον κίνδυνο της άνοιας και κατά συνέπεια της νόσου Αλτζχάιμερ , η οποία σχετίζεται με σημαντική σωματική, κοινωνική και ψυχιατρική αναπηρία στους ασθενείς και σημαντικό φορτίο και πίεση στα μέλη της οικογένειας που παρέχουν φροντίδα.

Από τις μελέτες που έχουν γίνει σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το 6-7 % των ατόμων ηλικίας μεγαλύτερης των 65 ετών πάσχει από άνοια. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται σχεδόν εκθετικά με την ηλικία και κυμαίνεται από 1,2 % στις ηλικίες 65-69 ετών, σε 3,4 στις ηλικίες 70-74 ετών και μεγαλύτερο από 20 % στις ηλικίες 80-84 ετών.

Στη άνοια, τα νευρικά κύτταρα (νευρώνες) του εγκεφάλου σταδιακά εκφυλίζονται ή καταστρέφονται. Τα συμπτώματα που εμφανίζονται εξαρτώνται από το τμήμα του εγκεφάλου που καταστρέφεται. Ωστόσο τα πιο συχνά συμπτώματα είναι τα εξής: -Απώλεια μνήμης στη οποία περιλαμβάνονται προβλήματα στη εκτέλεση οδηγιών και οικείων καθηκόντων.

- Προβλήματα λόγου, όπως πρόβλημα ανεύρεσης λέξεων ή κατανόησης φράσεων.

- Δυσκολία σχεδιασμού, οργάνωσης, συγκέντρωσης και κρίσης. Εδώ περιλαμβάνεται και η ανικανότητα των ατόμων να αναγνωρίσουν τα συμπτώματά τους.

- Μεταβολές της συμπεριφοράς και της προσωπικότητας.

- Απώλεια προσανατολισμού σε γνωστό χώρο.

- Λαθεμένη τοποθέτηση αντικειμένων.

- Προβλήματα στη «αφηρημένη σκέψη»

Είναι μία εξελισσόμενη νόσος η άνοια. Αυτό σημαίνει ότι επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. Μπορεί τα συμπτώματα να διαφέρουν από άτομο σε άτομο αλλά υπάρχουν τρία βασικά στάδια. Το καθένα από αυτά μπορεί να διαρκέσει μήνες έως χρόνια.

Στο αρχικό στάδιο το .άτομο μπορεί να ξεχνά, να βρίσκεται σε σύγχυση ή να έχει μεταβολές της συμπεριφοράς. Ωστόσο, μπορεί ακόμα να ανταπεξέλθει στις περισσότερες υποχρεώσεις του χωρίς βοήθεια.

Στο μεσαίο στάδιο χρειάζεται ολοένα και περισσότερη βοήθεια στις καθημερινές υποχρεώσεις. Το άτομο μπορεί να έχει πρόβλημα στη αναγνώριση των φίλων και των μελών της οικογένειας, να χάνεται σε γνωστά μέρη, να μπερδεύει τις μέρες της εβδομάδας, να μη γνωρίζει αν είναι πρωί ή βράδυ, να μπερδεύει ή να μη γνωρίζει τι ώρα είναι.

Στο τελευταίο στάδιο, η άνοια μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στη μνήμη, στη κρίση, και σε άλλες ικανότητες. Η βοήθεια του ατόμου από την οικογένεια, και τους συγγενείς είναι απαραίτητη σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής.

Η ακριβής αιτία της άνοιας δεν είναι πλήρως εξακριβωμένη. Όλες όμως οι μορφές άνοιας προκαλούν σταδιακό θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων. Με την πάροδο του χρόνου, τμήματα του εγκεφάλου αρχίζουν να ατροφούν .Η ατροφία του εγκεφάλου συχνά ξεκινά στο τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει την μνήμη, την σκέψη και την προσωπικότητα. Τα άλλα τμήματα του εγκεφάλου μπορεί να μη επηρεαστούν αργότερα στη πορεία της νόσου. Δεν υπάρχει, δυστυχώς μία συγκεκριμένη εξέταση για την διάγνωση της άνοιας. Η διάγνωση βασίζεται σε πολλούς παράγοντες. Σε αυτούς περιλαμβάνονται τα συμπτώματα του ατόμου, το ιατρικό ιστορικό του και τα αποτελέσματα των γνωστικών δοκιμασιών (δοκιμασίες εκτίμησης της μνήμης, του λόγου και άλλων ικανοτήτων) Οι εξετάσεις αίματος γίνονται για να αποκλειστούν άλλα προβλήματα. Επίσης, ο ασθενής μπορεί να υποβληθεί σε απεικονιστικές εξετάσεις, όπως η MRI ή η CT.

Προς το παρόν δεν υπάρχει κάποια αγωγή που να προλαμβάνει ή να σταματά πλήρως την εξέλιξη της νόσου. Όμως, υπάρχουν κάποιες θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν. Σε αυτέ περιλαμβάνονται φάρμακα που επιβραδύνουν την εξέλιξη των συμπτωμάτων. Αυτά τα φάρμακα αποτελούν σημαντικό μέρος της θεραπείας της άνοιας. Μερικά είδη φαρμάκων χορηγούνται για να επιβραδύνουν την έκπτωση της μνήμης. Άλλα βοηθούν στα προβλήματα της διάθεσης, της συμπεριφοράς και του ύπνου. Στόχος αυτών των φαρμάκων είναι να ενισχύσουν την δραστηριότητα της «ακετυλοχολίνης», η οποία είναι η βασική ουσία με την οποία επικοινωνούν μεταξύ τους τα κύτταρα του εγκεφάλου που επιτελούν την λειτουργία της μνήμης.

Ωστόσο, στο μέλλον υπάρχουν πολλές ελπίδες για την ουσιαστική καταπολέμηση της ασθένειας αυτής. Οι επιστήμονες πιστεύουν πως η χρησιμοποίηση προγονικών κυττάρων που βρίσκονται στον εγκέφαλο, η κλινική εφαρμογή νευροτροφινών, μέθοδοι που ανάγονται στο χώρο της νανοτεχνολογίας καθώς και η ενδεχόμενη εφαρμογή του εμβολίου για την νόσο θα αποτελέσουν ένα σταθερό βάθρο για την πλήρη αντιμετώπιση της.

Το πιο συχνό ερώτημα που θέτουν οι συγγενείς και η οικογένεια του ασθενή είναι αν η νόσος είναι κληρονομική ή όχι. Οι γιατροί επισημαίνουν λοιπόν, πώς σύμφωνα με τα τωρινά δεδομένα, και την γνώση που έχουμε μέχρι τώρα σχετικά με αυτή την ασθένεια, η μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων άνοιας Άλτζχαιμερ δεν είναι κληρονομικής μορφής. Πρόσφατα ανακαλύφθηκαν κάποια γονίδια τα οποία σχετίζονται με την νόσο. Ωστόσο, η ύπαρξη τους δεν συνεπάγεται με την εμφάνιση της νόσου, απλώς αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης της. Έτσι, δεν συνίσταται κανένας προληπτικός έλεγχος. Υπάρχει, όμως ένας εξαιρετικά περιορισμένος αριθμός οικογενειών, όπου η εμφάνιση της άνοιας αποτελεί μία κυρίαρχη γενετική εκδήλωση. (Για παράδειγμα αν στη ίδια οικογένεια 3 ή περισσότερα άτομα νοσούν από την νόσο του Αλτζχάιμερ)

Άλλο ερώτημα που απασχολεί συχνά τα άτομα που βρίσκονται κοντά στον ασθενή από άνοια, και που θα ήθελα να αναφερθώ και εγώ, σε αυτό εδώ το κείμενο είναι αν η ασθένεια προσβάλλει συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων. Οι επιστήμονες τονίζουν πως δεν υπάρχει κάποια ένδειξη ότι κάποια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων είναι πιθανότερο να αναπτύξει την νόσο Αλτζχάιμερ. Πιθανότατα, ένας συνδυασμός παραγόντων να οδηγεί στη εμφάνιση της. Μα υπάρχουν κάποιες ισχυρές ενδείξεις ότι τα άτομα με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο αργούν ή έχουν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν την νόσο, σε σύγκριση με άτομα χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου.

Η αντιμετώπιση της άνοιας πέραν της καθαρά ιατρικής φύσης, εστιάζεται και σε κοινωνικές, νομικές αλλά και ηθικές παραμέτρους. Για την ευρύτερη αντιμετώπιση της είναι απαραίτητη η συγκρότηση νοσοκομείων ημέρας, τα οποία θα διαθέτουν ειδικούς για την απασχόληση των πασχόντων και την εκμάθηση δεξιοτήτων που έχουν λησμονηθεί.

Επίσης, η κινητοποίηση της Πολιτείας για την δημιουργία ερευνητικών μονάδων και η εισαγωγή ειδικών μαθημάτων για την κοινωνική διάσταση της άνοιας και την ψυχολογική ενίσχυση των ασθενών αλλά και των συγγενών, σε άλλες σχολές εκτός της ιατρικής, όπως η νομική και η θεολογική θα δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις για την βελτίωση της ποιότητας ζωής των πασχόντων αλλά και της υποδοχής από το κοινωνικό σύνολο. Η αντιμετώπιση των ασθενών με άνοια και η παροχή βοήθειας στα άτομα της οικογένειας αποτελούν πρόκληση για τα συστήματα υγείας σε όλο τον κόσμο.

Εξίσου σημαντική είναι και η κοινωνική συμπαράσταση, η συναισθηματική υποστήριξη, η φροντίδα για την ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών αλλά και των συγγενών και των προσώπων που έχουν αναλάβει την φροντίδα τους, η ενημέρωση της κοινωνίας έτσι ώστε να μη καλλιεργείται ο φόβος και η αγωνία για την νόσο, καθώς και η απλούστευση της ζωής των πασχόντων.

Κάπου εδώ, αγαπητοί αναγνώστες το Α΄ μέρος του κειμένου για τη άνοια, έφτασε στο τέλος του. Θεώρησα πώς θα ήταν σημαντικό όλοι μας να μάθουμε κάποια πράγματα για αυτή την νόσο, καθώς είναι μία ασθένεια που μας αφορά όλους, και θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί. Την επόμενη εβδομάδα, στο Β’ μέρος θα αναφερθούμε περισσότερο στη ψυχολογία τόσο των ασθενών όσο και του οικογενειακού περιβάλλοντος. Επίσης, θα μιλήσουμε για τρόπους βελτίωσης της καθημερινής επικοινωνίας με τους ασθενείς, καθώς και τους τρόπους εξασφάλισης της ασφάλειας του άρρωστου συγγενή. Μέχρι το επόμενο «Εβδομαδιαίο Ραντεβού», αγαπητοί αναγνώστες, σας χαιρετώ...





Sincerely yours

Μαίρη Κάντα

Σχόλια