Ξαφνικά αποφασίζετε να γυρίσετε σπίτι από έναν εντελώς διαφορετικό δρόμο από αυτόν που συνηθίζετε, ανακαλύπτοντας αργότερα ότι στο δρόμο που αποφύγατε έγινε ένα τρομερό ατύχημα, που αν βρισκόσασταν εκεί, θα μπορούσατε να είχατε σκοτωθεί. Μία μέρα πριν να δώσετε Πανελλήνιες και ενώ είσαστε σίγουροι πως έχετε διαβάσει πολύ καλά για το μάθημα που δίνετε, τελευταία στιγμή αποφασίζετε να διαβάσετε ένα "αντί-SOS" θέμα διαπιστώνοντας την επομένη πως το θέμα που έπεσε είναι ακριβώς αυτό που διαβάσατε τελευταία στιγμή.Το τηλέφωνο χτυπά και στη γραμμή είναι ένας παλιός φίλος, που είχατε να δείτε για χρόνια και που μόλις την προηγούμενη ημέρα τον σκεφτόσασταν έντονα.Τι σύμπτωση! Ή μήπως όχι; Είναι άραγε αυτά τα περιστατικά συμπτώσεις ή το αποτέλεσμα μιας διαίσθησης; Σήμερα λοιπόν θα αναφερθούμε στη διαίσθηση, σ΄ένα κείμενο λίγο πιο διαφορετικό από αυτά που συνηθίζω να γράφω.
Σας έτυχε ποτέ να πάρετε μια πολύ γρήγορη απόφαση χωρίς να σκεφτείτε πολύ ή σχεδόν καθόλου; Κάπου μια στιγμιαία δύναμη, ένα ένστικτο, ή η διαίσθηση, σας οδηγούν να απομακρυνθείτε από ένα χώρο όπου νοιώθετε ένα ανεξήγητο φόβο ή ακόμη σας ωθούν να αγαπήσετε ένα καινούριο σπίτι που μόλις έχετε επισκεφτεί. Η διαίσθηση μας, όπως προκύπτει από τα παραπάνω παραδείγματα αρχίζει να λειτουργεί όταν οι υπόλοιπες αισθήσεις μας αρχίζουν να υποχωρούν. Η διαίσθηση είναι ο συναισθηματικός μας εξοπλισμός,αναβαθμισμένος σε μια μορφή αντιληπτικής ικανότητας.Κατά κανόνα, βιώνουμε τα συναισθήματά μας ως αντίδραση σε κάτι. Αντιδρούμε συναισθηματικά σε όλα όσα συνθέτουν τον κόσμο μας: στις σχέσεις μας, στον καιρό,στα νέα,στο άγχος της δουλειάς.Σπάνια ή και καθόλου,προβάλλουμε τα συναισθήματα μας εκ των προτέρων σε μία κατάσταση με την ξεκάθαρη πρόθεση να αποκτήσουμε πληροφορίες γι'αυτή τη συγκεκριμένη κατάσταση. Για το λογικό νου, η ιδέα να προβάλλει κανείς συναισθήματα σε μια άλλη κατάσταση από αυτή που βιώνει το φυσικό μας σώμα είναι παράλογη.
Μέχρι σήμερα, οι αναφορές για ισχυρά προαισθήματα, διαισθήσεις θεωρείτο πως δεν ανήκαν στο πεδίο της τεκμηριωμένης επιστήμης αλλά ήταν περισσότερο στο περιθώριο, περιστασιακά και χωρίς πραγματική αξία. Ωστόσο τώρα χάρη στις έρευνες που έχουν κάνει επιστήμονες από το πανεπιστήμιο του Leeds, η διαίσθηση έχει γίνει καλύτερα κατανοητή και θεωρείται ως ένας συγκεκριμένος ψυχολογικός μηχανισμός. Δεν θεωρείται μια τυχαία αντίδραση αλλά είναι αποτέλεσμα μιας ταχείας αντίδρασης του εγκεφάλου σε διάφορες ιδιαίτερες καταστάσεις. Σύμφωνα με τους Βρετανούς ερευνητές, η διαίσθηση είναι το αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλος, αποθηκεύει, επεξεργάζεται και ανακαλεί πληροφόρηση στο επίπεδο του υποσυνειδήτου μας.
Εξετάζοντας καλύτερα τους ψυχολογικούς μηχανισμούς της διαίσθησης και μελετώντας ένα ευρύ φάσμα από βιβλιογραφικές αναφορές και έρευνες σχετικά με το φαινόμενο οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η διαίσθηση προκύπτει από την ανάλυση των περασμένων μας εμπειριών που κάνει ο εγκέφαλος και την οποία αντιπαραθέτει με αυτά που αντιλαμβάνεται στο άμεσο εξωτερικό μας περιβάλλον. Με βάση την αντιπαράθεση αυτή στον εγκέφαλο, βγάζουμε στα γρήγορα μια απόφαση. Όλα συμβαίνουν με μεγάλη ταχύτητα και έτσι δεν το αντιλαμβανόμαστε στο συνειδητό επίπεδο.Έτσι, το μόνο που αντιλαμβανόμαστε άμεσα είναι ένα γενικό αίσθημα ότι κάτι είναι σωστό ή λάθος ή ότι μας αρέσει ή δεν μας αρέσει ή ότι κάτι κακό συμβαίνει ή όχι.
Στο ινστιτούντο HeartMath στο Boulder Creek της Καλλιφόρνιας, ερευνητές διηύθυναν μια επιστημονική μελέτη που εξέταζε την ύπαρξη φυσιολογικών ενδείξεων που σχετίζονται με διαίσθηση. Σε αυτή την μελέτη οι ερευνητές του HeartMath ανακάλυψαν ότι μπορούμε να έχουμε γνώση για ένα γεγονός 5 έως 7 δευτερόλεπτα πριν αυτό συμβεί. Στη έρευνα τα άτομα που συμμετείχαν στα πειράματα έβλεπαν μια σειρά από εικόνες, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν ειρηνικές και ήρεμες, όπως τοπία, δέντρα και χαριτωμένα ζωάκια. Κάποιες, λίγες εικόνες παρεμβάλλονταν στη σειρά που έδειχναν βίαιες ή γενικότερα έντονα συναισθηματικές σκηνές όπως ατυχήματα, ματωμένα μαχαίρια, φόνους. Κατά την διάρκεια των πειραμάτων τα άτομα αυτά εξετάζονταν με μηχανήματα, που κατέγραφαν ψυχοσωματικές αντιδράσεις, όπως ΕEG εγκεφαλικά κύματα), ECG (ηλεκτροκαρδιογράφημα), αλλαγές στη αναπνοή και το σφυγμό, ενδείξεις εκκρίσεων στο σώμα. Οι ενδείξεις παρουσίαζαν κάποια συναισθηματική αντίδραση των συμμετεχόντων 5 με 10 δευτερόλεπτα πριν την εμφάνιση της δυσάρεστης εικόνας.
Τα αποτελέσματα των πειραμάτων δείχνουν ότι η καρδιά λαμβάνει την διαισθητική πληροφορία και αντιδρά σε αυτή. Οι σημαντικές αλλαγές στο ρυθμό των χτύπων της καρδιάς λίγο πριν την εμφάνιση των δυσάρεστων εικόνων, σηματοδοτούν αυτό το γεγονός σε σύγκριση με τον ήρεμο ρυθμό των χτύπων της καρδιάς , κατά την διάρκεια θέασης των υπόλοιπων εικόνων. Το γεγονός πως η καρδιά συμμετέχει στη αντίληψη μελλοντικών εξωγενών περιστάσεων είναι ένα εκπληκτικό αποτελέσμα, καθώς όπως είπαμε και παραπάνω, η κλασσική επιστημονική θέαση θεωρεί τον εγκέφαλο ως μοναδικό πεδίο στο οποίο γίνεται η επεξεργασία της πληροφορίας. Αυτή η μελέτη ανοίγει ένα νέο πεδίο έρευνας προς μια διαφορετική θέαση και κατανόηση της διαίσθησης και προτείνει ότι αυτή είναι μια πιο ευρεία διαδικασία που εμπλέκει τουλάχιστον τον εγκέφαλο και την καρδιά σε μια μεταξύ τους στενή συνεργασία. Ένα ακόμη ενδιαφέρον αποτέλεσμα του πειράματος αυτού ήταν ότι υπήρξαν διαφορές στην λήψη της διαισθητικής πληροφορίας μεταξύ ανδρών ακι γυναικών. Οι γυναίκες φαίνεται να έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία στη λήψη της μελλοντικής συναισθηματικής πληροφορίας καθώς οι αντιδράσεις των γυναικών ήταν πιο έντονες από των ανδρών στη θέαση των ίδιων εικόνων.Ο καθηγητής McCraty εξηγεί ότι «με βάση αυτή και άλλες μελέτες, που προηγήθηκαν, βγάζουμε το συμπέρασμα ότι όσο μεγαλύτερη είναι για το άτομο η συναισθηματική σημασία του μελλοντικού γεγονότος, τόσο πιο έντονη είναι η αντίδραση που καταγράφεται από τη λήψη της διαισθητικής πληροφορίας».
Ανακεφαλαιώνοντας, η διαίσθηση ιστορικά βοήθησε την ανθρωπότητα να επιβιώσει και να προοδεύσει. Ηταν η κινητήριος δύναμη για μεγάλες επιστημονικές ανακαλύψεις, καλλιτεχνικά αριστουργήματα, αλλά και ένας οδηγός για την απλή καθημερινότητα. Σήμερα όμως έχει επισκιαστεί από την καθαρή λογική και, παρ' ότι πολλοί - όπως οι γιατροί, οι αστυνομικοί και οι επιστήμονες - την αφήνουν να τους καθοδηγήσει καθημερινά στο επάγγελμά τους, δεν τολμούν να το παραδεχθούν. Ο καθένας από εμάς μπορεί να αναπτύξει περισσότερο την ικανότητα της διαίσθησης, μαθαίνοντας να παρατηρούμε πιο προσεκτικά τις μικροαλλαγές στον τρόπο που αισθανόμαστε ή τον ρυθμό της καρδιάς μας.
Σας έτυχε ποτέ να πάρετε μια πολύ γρήγορη απόφαση χωρίς να σκεφτείτε πολύ ή σχεδόν καθόλου; Κάπου μια στιγμιαία δύναμη, ένα ένστικτο, ή η διαίσθηση, σας οδηγούν να απομακρυνθείτε από ένα χώρο όπου νοιώθετε ένα ανεξήγητο φόβο ή ακόμη σας ωθούν να αγαπήσετε ένα καινούριο σπίτι που μόλις έχετε επισκεφτεί. Η διαίσθηση μας, όπως προκύπτει από τα παραπάνω παραδείγματα αρχίζει να λειτουργεί όταν οι υπόλοιπες αισθήσεις μας αρχίζουν να υποχωρούν. Η διαίσθηση είναι ο συναισθηματικός μας εξοπλισμός,αναβαθμισμένος σε μια μορφή αντιληπτικής ικανότητας.Κατά κανόνα, βιώνουμε τα συναισθήματά μας ως αντίδραση σε κάτι. Αντιδρούμε συναισθηματικά σε όλα όσα συνθέτουν τον κόσμο μας: στις σχέσεις μας, στον καιρό,στα νέα,στο άγχος της δουλειάς.Σπάνια ή και καθόλου,προβάλλουμε τα συναισθήματα μας εκ των προτέρων σε μία κατάσταση με την ξεκάθαρη πρόθεση να αποκτήσουμε πληροφορίες γι'αυτή τη συγκεκριμένη κατάσταση. Για το λογικό νου, η ιδέα να προβάλλει κανείς συναισθήματα σε μια άλλη κατάσταση από αυτή που βιώνει το φυσικό μας σώμα είναι παράλογη.
Μέχρι σήμερα, οι αναφορές για ισχυρά προαισθήματα, διαισθήσεις θεωρείτο πως δεν ανήκαν στο πεδίο της τεκμηριωμένης επιστήμης αλλά ήταν περισσότερο στο περιθώριο, περιστασιακά και χωρίς πραγματική αξία. Ωστόσο τώρα χάρη στις έρευνες που έχουν κάνει επιστήμονες από το πανεπιστήμιο του Leeds, η διαίσθηση έχει γίνει καλύτερα κατανοητή και θεωρείται ως ένας συγκεκριμένος ψυχολογικός μηχανισμός. Δεν θεωρείται μια τυχαία αντίδραση αλλά είναι αποτέλεσμα μιας ταχείας αντίδρασης του εγκεφάλου σε διάφορες ιδιαίτερες καταστάσεις. Σύμφωνα με τους Βρετανούς ερευνητές, η διαίσθηση είναι το αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλος, αποθηκεύει, επεξεργάζεται και ανακαλεί πληροφόρηση στο επίπεδο του υποσυνειδήτου μας.
Εξετάζοντας καλύτερα τους ψυχολογικούς μηχανισμούς της διαίσθησης και μελετώντας ένα ευρύ φάσμα από βιβλιογραφικές αναφορές και έρευνες σχετικά με το φαινόμενο οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η διαίσθηση προκύπτει από την ανάλυση των περασμένων μας εμπειριών που κάνει ο εγκέφαλος και την οποία αντιπαραθέτει με αυτά που αντιλαμβάνεται στο άμεσο εξωτερικό μας περιβάλλον. Με βάση την αντιπαράθεση αυτή στον εγκέφαλο, βγάζουμε στα γρήγορα μια απόφαση. Όλα συμβαίνουν με μεγάλη ταχύτητα και έτσι δεν το αντιλαμβανόμαστε στο συνειδητό επίπεδο.Έτσι, το μόνο που αντιλαμβανόμαστε άμεσα είναι ένα γενικό αίσθημα ότι κάτι είναι σωστό ή λάθος ή ότι μας αρέσει ή δεν μας αρέσει ή ότι κάτι κακό συμβαίνει ή όχι.
Στο ινστιτούντο HeartMath στο Boulder Creek της Καλλιφόρνιας, ερευνητές διηύθυναν μια επιστημονική μελέτη που εξέταζε την ύπαρξη φυσιολογικών ενδείξεων που σχετίζονται με διαίσθηση. Σε αυτή την μελέτη οι ερευνητές του HeartMath ανακάλυψαν ότι μπορούμε να έχουμε γνώση για ένα γεγονός 5 έως 7 δευτερόλεπτα πριν αυτό συμβεί. Στη έρευνα τα άτομα που συμμετείχαν στα πειράματα έβλεπαν μια σειρά από εικόνες, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν ειρηνικές και ήρεμες, όπως τοπία, δέντρα και χαριτωμένα ζωάκια. Κάποιες, λίγες εικόνες παρεμβάλλονταν στη σειρά που έδειχναν βίαιες ή γενικότερα έντονα συναισθηματικές σκηνές όπως ατυχήματα, ματωμένα μαχαίρια, φόνους. Κατά την διάρκεια των πειραμάτων τα άτομα αυτά εξετάζονταν με μηχανήματα, που κατέγραφαν ψυχοσωματικές αντιδράσεις, όπως ΕEG εγκεφαλικά κύματα), ECG (ηλεκτροκαρδιογράφημα), αλλαγές στη αναπνοή και το σφυγμό, ενδείξεις εκκρίσεων στο σώμα. Οι ενδείξεις παρουσίαζαν κάποια συναισθηματική αντίδραση των συμμετεχόντων 5 με 10 δευτερόλεπτα πριν την εμφάνιση της δυσάρεστης εικόνας.
Τα αποτελέσματα των πειραμάτων δείχνουν ότι η καρδιά λαμβάνει την διαισθητική πληροφορία και αντιδρά σε αυτή. Οι σημαντικές αλλαγές στο ρυθμό των χτύπων της καρδιάς λίγο πριν την εμφάνιση των δυσάρεστων εικόνων, σηματοδοτούν αυτό το γεγονός σε σύγκριση με τον ήρεμο ρυθμό των χτύπων της καρδιάς , κατά την διάρκεια θέασης των υπόλοιπων εικόνων. Το γεγονός πως η καρδιά συμμετέχει στη αντίληψη μελλοντικών εξωγενών περιστάσεων είναι ένα εκπληκτικό αποτελέσμα, καθώς όπως είπαμε και παραπάνω, η κλασσική επιστημονική θέαση θεωρεί τον εγκέφαλο ως μοναδικό πεδίο στο οποίο γίνεται η επεξεργασία της πληροφορίας. Αυτή η μελέτη ανοίγει ένα νέο πεδίο έρευνας προς μια διαφορετική θέαση και κατανόηση της διαίσθησης και προτείνει ότι αυτή είναι μια πιο ευρεία διαδικασία που εμπλέκει τουλάχιστον τον εγκέφαλο και την καρδιά σε μια μεταξύ τους στενή συνεργασία. Ένα ακόμη ενδιαφέρον αποτέλεσμα του πειράματος αυτού ήταν ότι υπήρξαν διαφορές στην λήψη της διαισθητικής πληροφορίας μεταξύ ανδρών ακι γυναικών. Οι γυναίκες φαίνεται να έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία στη λήψη της μελλοντικής συναισθηματικής πληροφορίας καθώς οι αντιδράσεις των γυναικών ήταν πιο έντονες από των ανδρών στη θέαση των ίδιων εικόνων.Ο καθηγητής McCraty εξηγεί ότι «με βάση αυτή και άλλες μελέτες, που προηγήθηκαν, βγάζουμε το συμπέρασμα ότι όσο μεγαλύτερη είναι για το άτομο η συναισθηματική σημασία του μελλοντικού γεγονότος, τόσο πιο έντονη είναι η αντίδραση που καταγράφεται από τη λήψη της διαισθητικής πληροφορίας».
Ανακεφαλαιώνοντας, η διαίσθηση ιστορικά βοήθησε την ανθρωπότητα να επιβιώσει και να προοδεύσει. Ηταν η κινητήριος δύναμη για μεγάλες επιστημονικές ανακαλύψεις, καλλιτεχνικά αριστουργήματα, αλλά και ένας οδηγός για την απλή καθημερινότητα. Σήμερα όμως έχει επισκιαστεί από την καθαρή λογική και, παρ' ότι πολλοί - όπως οι γιατροί, οι αστυνομικοί και οι επιστήμονες - την αφήνουν να τους καθοδηγήσει καθημερινά στο επάγγελμά τους, δεν τολμούν να το παραδεχθούν. Ο καθένας από εμάς μπορεί να αναπτύξει περισσότερο την ικανότητα της διαίσθησης, μαθαίνοντας να παρατηρούμε πιο προσεκτικά τις μικροαλλαγές στον τρόπο που αισθανόμαστε ή τον ρυθμό της καρδιάς μας.
Σχόλια