Αυτισμός:Μια ασθένεια που αυξάνεται ραγδιαία τα τελευταία χρόνια

Την προηγούμενη φορά αναφερθήκαμε αγαπητοί αναγνώστες σε ένα ενδιαφέρον θέμα, την δυσλεξία. Σήμερα αποφάσισα να συνεχίσω στο ίδιο "μοτίβο" θεμάτων και να ασχοληθώ με τον αυτισμό και τα αυτιστικά παιδιά.Ο αριθμός των νέων περιστατικών αυτισμού παρουσιάζει μια σημαντική αύξηση. Σήμερα, σε ορισμένες χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία, υπολογίζεται ότι ο αυτισμός επηρεάζει 1 παιδί στα 200. Σε άλλες χώρες αναφέρονται στοιχεία που δείχνουν ότι επηρεάζονται 1 στα 500 παιδιά. Σε σύγκριση με την συχνότητα της ασθένειας στη δεκαετία του 1970, αυτό αντιστοιχεί με περίπου 10 φορές αύξηση. Στη δεκαετία του 1960 ο αυτισμός θεωρείτο ότι ήταν μαι σπάνια πάθηση. Ο λόγος είναι ότι η συχνότητα που είχε υπολογιστεί τότε, ήταν μόνο 4 έως 5 περιστατικά για κάθε 10000 άτομα. Γιατί παρατηρείται η δραματική αύξηση του αριθμού των περιστατικών αυτισμού; Σύμφωνα με τα πορίσματα ενός συνεδρίου εμπειρογνωμόνων για το ζήτημα που έγινε στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, η αιτία της αύξησης που παρατηρείται οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι στη Καλιφόρνια, από το 1987 μέχρι το 1998, διαπιστώθηκε μια αύξηση του αυτισμού της τάξης του 273%. Η συχνότητα στα αγόρια είναι 3 έως 4 φορές μεγαλύτερη παρά στα κορίτσια. Aς δούμε τώρα τι είναι ο αυτισμός.


.Ο αυτισμός μία ισόβια αναπτυξιακή διαταραχή που περιλαμβάνει μια τριάδα διαταραχών: διαταραχή της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, διαταραχή της επικοινωνίας και διαταραχή της φαντασίας από την οποία προκύπτουν στερεότυπες συμπεριφορές και ρουτίνες. Ανήκει σε ένα ευρύ φάσμα διαταραχών που ονομάζονται "διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές" και περιλαμβάνει την τριάδα των συμπτωμάτων που προαναφέρθηκαν.Ο αυτισμός συνήθως αρχίζει να εμφανίζεται με τα πρώτα του συμπτώματα, γύρω στη ηλικία των 30 μηνών. Η διαταραχή ωστόσο γίνεται περισσότερο αντιληπτή καθώς το παιδί μεγαλώνει. Η διάγνωση μπορεί να γίνει αξιόπιστα μεταξύ 2 και 3 χρόνων. Ο αυτισμός αποτελεί την βαρύτερη ψυχική διαταραχή της παιδικής ηλικίας. Για πρώτη φορά περιγράφτηκε το 1943 από τον Αμερικανό παιδοψυχίατρο L.Kanner. Ο Kanner θεωρεί τον αυτισμό ως μια εγγενή διαταραχή του συναισθήματος. Ο ίδιος δημοσίευσε συμπεράσματα από 11 περιπτώσεις αυτιστικών παιδιών, τα οποία περιέγραψε κλεισμένα στον εαυτό τους χωρίς δυνατότητα επικοινωνίας.

Όμως πώς μπορούμε να καταλάβουμε αν ένα παιδί είναι αυτιστικό; Επειδή τα συμπτώματα του αυτισμού γίνονται φανερά σε πολύ μικρή ηλικία, αυτοί που αντιλαμβάνονται πρώτοι πως "κάτι δεν πάει καλά" με το παιδί είναι οι γονείς. Πότε λοιπόν θα πρέπει να ανησυχήσουν οι γονείς και να επισκεφτούν έναν παιδίατρο; Η εκδήλωση των συμπτωμάτων της Δ.Α.Δ (Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή) ποικίλει από παιδί σε παιδί. Μπορούμε ωστόσο να διακρίνουμε τις τρεις βασικές κατηγορίες συμπτωμάτων οι οποίες είναι α) ελλείμματα στη κοινωνική αλληλεπίδραση, β) ελλείματα στη επικοινωνία και γ) διαταραχή της κοινωνικής φαντασίας και της σκέψης.. Τα παιδιά με αυτισμό παρουσιάζουν απόσυρση και αδιαφορία για τους άλλους. Συχνά το αυτιστικό παιδί δείχνει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα αντικείμενα παρά για τους ανθρώπους. Μπορεί να αναζητήσει την επικοινωνία με ένα άτομο του περιβάλλοντος του για να ικανοποιήσει μία προσωπική του ανάγκη (πχ να του δώσει ένα γλυκό) αλλά όχι για κοινωνικούς λόγους. Προσεγγίζουν τους άλλους με παράξενο τρόπο, ενώ αδυνατούν να κατανοήσουν τους "άγραφους κοινωνικούς κανόνες" που διέπουν την αλληλεπίδραση των ανθρώπων μεταξύ τους (πχ δεν κατανοούν πόσο κοντά πρέπει να κάθονται με τον συνομιλητή τους, πώς πρέπει να του μιλήσουν (επίσημα ή ανεπίσημα ανάλογα με το πόσο καλά τον γνωρίζουν) κτλ). Δυσκολεύονται να κάνουν φιλίες γιατί δεν ξέρουν το τρόπο να προσεγγίσουν τους ανθρώπους. Επίσης δυσκολέυονται τόσο να αναγνωρίσουν ή να υποθέσουν τα συναισθήματα των άλλων, όσο και να εκφράσουν τα δικά τους με κατάλληλο τρόπο.

Τα ελλείματα που παρουσιάζουν τα αυτιστικά παιδιά στην επικοινωνία δεν αφορούν μόνο στην χρήση της γλώσσας για την επικοινωνία, αλλά και σε όλες τις μορφές που μπορεί να πάρει η επικοινωνία. Αυτό σημαίνει ότι δυσκολεύονται να κατανοήσουν την γλώσσα και να την χρησιμοποιήσουν ως μέσο επικοινωνίας, καθώς επίσης δυσκολεύονται και στη κατανόηση και την παραγωγή της μη λεκτικής επικοινωνίας. Συγκεκριμένα, τα παιδιά με αυτισμό:

- καθυστερούν να μιλήσουν. Η γλωσσική τους ανάπτυξη ξεκινά αργά, κάποια από αυτά δεν αναπτύσσουν καθόλου λόγο ή έχουν ποσοτικά και ποιοτικά περιορισμένο λόγο. Όσα παιδιά δεν μιλούν, δεν προσπαθούν να επινοήσουν άλλους τρόπους για να επικοινωνήσουν.

- ηχολαλούν, δηλαδή επαναλαμβάνουν αυτό που λέει ο συνομιλητής τους, ενώ δεν ανταποκρίνονται όταν ακούν το όνομά τους.

- δεν κατανοούν την γλώσσα του σώματος, ούτε μπορούν να ερμηνεύσουν τον τόνο της φωνής του συνομιλητή τους.

- κατανοούν την κυριολεκτική μόνο σημασία των λέξεων και των προτάσεων.Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να ερμηνεύσουν την ειρωνεία, το χιούμορ και γενικά το μεταφορικό λόγο.

- δυσκολεύονται να εισάγουν ένα νέο θέμα συζήτησης ή δυσκολεύονται να αλλάξουν το θέμα της συζήτησης. Επίσης κάνουν σχόλια που δεν έχουν σχέση με το θέμα της συζήτησης ή δεν μπορούν να ελέγχουν την ένταση και το τόνο της φωνής τους.

Στον αυτισμό παρατηρούμε ακαμψία της σκέψης, φτωχό ρεπερτόριο ενεργειών, εμμονική ενασχόληση με αντικείμενα και δραστηριότητες, επαναλαμβανόμενες κινήσεις σώματος, στερεοτυπίες.Υπάρχει η ανάγκη για διατήρηση της σταθερότητας, ενώ οι αλλαγές στη ρουτίνα των αυτιστικών ατόμων τους προκαλεί αναστάτωση και δυσφορία. Βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής της κοινωνικής φαντασίας είναι η δυσκολία που έχουν τα αυτιστικά παιδιά να κάνουν φανταστικό παιχνίδι με παιχνίδια ή με άλλους ανθρώπους. Επιπλέον, η έλλειψη κοινωνικής φαντασίας δεν επιτρέπει στα παιδιά να κατανοούν αφηρημένες έννοιες. Συγκεκριμένα, τα παιδιά με αυτισμό,δεν μπορούν να παίξουν με φαντασία, δεν χρησιμοποιούν τα παιχνίδια με συμβολικό τρόπο. Επικεντρώνονται σε πολύ μικρές και ασήμαντες λεπτομέρειες στα αντικείμενα του περιβάλλοντος τους (πχ μπορεί να τους τραβήξει την προσοχή η μάρκα που αναγράφεται πάνω σε ένα αντικείμενο σε πολύ μικρό μέγεθος, αντί το ίδιο το αντικείμενο). Επίσης δυσκολεύονται να κατανοήσουν ή να μαντέψουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα των άλλων. Γενικά, αδυνατούν να μπουν στη θέση του άλλου.

Τα αίτια της εμφάνισης του αυτισμού δεν είναι ακόμα ξεκάθαρα. Κάποιες από τις πιθανές αιτίες εμφάνισης του αυτισμού είναι διαταραχές του μεταβολισμού των εγκεφαλικών κυττάρων, βιοχημικές διαταραχές σε επίπεδα νευροδιαβιβαστών, δυσλειτουργία της παρεγκεφαλίδας, χρωμοσωμικές ατυπίες, έλλειψη ενζύμων και η κληρονομικότητα.Παλιότερα, υπήρξε η υποψία ότι το τριπλό εμβόλιο κατά της ερυθράς, ιλαράς και μαγουλάδων, το MMR προκαλούσε το αυτισμό στα παιδιά. Ενώ υπήρξε και κάποια θεωρία ότι το συντηρητικό "θιμεροσάλη" (thimerosal) που χρησιμοποιείται σε ορισμένα εμβόλια και περιέρχει υδράργυρο, μπορεί να έχει σχέση με την πρόκληση του αυτισμού. Ωστόσο, δεν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία που δείχνουν ότι τα εμβόλια είναι αιτία αυτισμού. Ορισμένες αρχικές εργασίες που έδειξαν συσχετισμό μεταξύ των δύο, δεν επιβεβαιώθηκαν από περαιτέρω ευρύτερες και πιο διεξοδικές έρευνες.

Εκτός από τα σοβαρά προβλήματα στη γλώσσα και τις κοινωνικές σχέσεις, τα άτομα με αυτισμό βιώνουν συχνά μια τρομερή υπερκινητικότητα ή ασυνήθιστη παθητικότητα στις καθημερινές τους δραστηριότητες, καθώς επίσης και στις σχέσεις τους με τους γονείς τους, τα μέλη της οικογένειας και τα άλλα άτομα.Τα προβλήματα συμπεριφοράς διακυμαίνονται από πολύ σοβαρής έως και πολύ ελαφριάς μορφής. Τα σοβαρά προβλήματα συμπεριφοράς εκδηλώνονται με τη μορφή πολύ ασυνήθιστης, επιθετικής και, σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμα και αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς.Αυτοί οι τρόποι συμπεριφοράς μπορεί να είναι επίμονοι και πολύ δύσκολο να αλλάξουν. Στην πιο ελαφριά του μορφή, ο αυτισμός μοιάζει με μαθησιακή δυσκολία. Συχνά, όμως, ακόμα και άτομα που πάσχουν από ελαφριά μορφή αυτισμού έχουν σημαντικές αναπηρίες στην καθημερινή τους ζωή, λόγω των ελλείψεων τους στους τομείς της επικοινωνίας και των κοινωνικών σχέσεων.

Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει θεραπεία για τον αυτισμό. Ωστόσο, τα συμπτώματα μπορούν να μειωθούν σημαντικά και η λειτουργικότητα του παιδιού να αυξηθεί με ειδική εντατική εκπαίδευση. Ο στόχος της εκπαίδευσης είναι η ενίσχυση της κοινωνικοποίησης, η βελτίωση της επικοινωνίας και η μείωση των στερεότυπων συμπεριφορών. Η ειδική αγωγή, η εργοθεραπεία, η λογοθεραπεία, η αισθητηριακή ολοκλήρωση, η μουσικοθεραπεία, τα διατροφικά πρόσθετα, οι τροφικές δίαιτες και η μέθοδος νευρολειτουργικής αναδιοργάνωσης PADOVAN είναι κάποιες από τις θεραπευτικές προσεγγίσεις που εφαρμόζονται στον αυτισμό. Επίσης, υπάρχουν τα προγράμματα εκπαίδευσης A.B.A. (Applied Behavioral Analysis) και TEACCH (Treatment of Autistic and Communication Handicapped Children).Συχνά χρησιμοποιούνται εναλλακτικοί τρόποι επικοινωνίας, όταν το παιδί δεν κατανοεί τι σημαίνει επικοινωνία. Τα πιο γνωστά συστήματα είναι το γλωσσικό πρόγραμμα MAKATON και το PECS (Picture exchange Communication System). Τα εναλλακτικά προγράμματα επικοινωνίας στηρίζονται στην οπτική επικοινωνία, χρησιμοποιώντας εικόνες, σύμβολα, νοήματα και μικροαντικείμενα. Αν η διάγνωση του αυτισμού γίνει νωρίς (στα 2-3 έτη) και ξεκινήσει παρέμβαση από μικρή ηλικία, υπάρχουν δυνατότητες για σημαντική βελτίωση της κατάστασης. Ωστόσο, συχνά η βελτίωση των συμπτωμάτων δεν αρκεί για να ζήσει ένα άτομο με αυτισμό αυτόνομα μεγαλώνοντας.

Τελειώνοντας το κείμενο, δεν θα μπορούσα να παραλείψω κάποιες προτάσεις βελτίωσης των συνθηκών για τα αυτιστικά άτομα. Πρέπει να ενημερώνονται καλύτερα οι γονείς και να εκπαιδεύονται περισσότερο οι επαγγελματίες, ενώ πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προυποθέσεις για πρώιμη ανίχνευση του αυτισμού. Υπάρχουν μέθοδοι εξέτασεις για μικρά παιδιά ακόμη και 18 μηνών. Αυτή η εξέταση θα μπορούσε να γίνεται κατά την τακτική ιατρική εξέταση της υγείας ενός μωρού.Όσο πιο γρήγορα εντοπιστούν τα συμπτώματα του αυτισμού στο παιδί, τόσο το καλύτερο για το παιδί. Πρέπει να υπάρξει συντονισμός των δράσεων και ενεργειών των συναρμόδιων Υπουργείων και κοινωνικών φορέων ώστε να υπάρχει πλήρης κάλυψη των πολλαπλών αναγκών των ατόμων με αυτισμό και των οικογένειων τους. Επίσης, θα πρέπει να διασφαλιστεί η ψυχοκοινωνική ένταξη και η δια βίου υποστήριξη των ατόμων με αυτισμό. Πρέπει να όλοι μας να ενημερωθούμε καλύτερα για τον αυτισμό, γιατί το το αυτιστικό άτομο είναι μέλος της κοινότητας, είναι ένας από εμάς, είναι ο φίλος μας, ο συνεργάτης, ο γείτονας, ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας.



Sincerely yours

Μαίρη

Σχόλια