Παιδική παχυσαρκία


Επιμέλεια: Μαίρη Κάντα
Στο προηγούμενο "Αρθρογραφώντας" αναφερθήκαμε σ΄ ένα πολύ σοβαρό θέμα, την παχυσαρκία. Αυτή την φορά, μέσα από την στήλη αυτή, θα επικεντρωθούμε περισσότερο στην παιδική παχυσαρκία, καθώς η συχνότητα εμφάνισης της αυξάνεται ραγδιαία στα παιδιά όλων των ηλικιών.
Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί έναν συνεχώς αυξανόμενο κίνδυνο που πλήττει όλο και μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού παγκοσμίως αυξάνοντας τον κίνδυνο νοσηρότητας του, ενώ και οι επιπτώσεις της στη ψυχολογία του παιδιού είναι εξίσου σημαντικές. Τα παχύσαρκα παιδιά, τείνουν να παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης, χαμηλή αυτοεκτίμηση και διαταραγμένη εικόνα του σώματος τους. Επίσης, ορατός είναι και ο κίνδυνος διατροφικών διαταραχών, όπως η νευρική ανορεξία και η βουλιμία.
Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι σήμερα το 15,5% των εφήβων (12-19 ετών) και το 15,3% των παιδιών (6-12 ετών) πάσχουν από παχυσαρκία.Τα τελευταία 15 χρόνια, σύμφωνα με τις μετρήσεις της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (Π.Ο.Υ), διπλασιάστηκε ο αριθμός των παιδιών που χαρακτηρίζονται παχύσαρκα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ενώ το φαινόμενο της παιδικής παχυσαρκίας έχει εξαπλωθεί και στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα, υπάρχουν 14000000 υπέρβαρα παιδιά, μεταξύ των οποίων τα 3000000 είναι παχύσαρκα.
Στη Βόρεια Ευρώπη, το 10-20% των παιδιών είναι υπέρβαρα, ενώ στη Νότια Ευρώπη, την Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο το ποσοστό αντίστοιχα των παχύσαρκων παιδιων είναι 20-35%. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά εμφάνισης παιδικής παχυσαρκίας, όπου το ποσοστό των παχύσαρκων παιδιών φτάνει το 10%, ενώ το 18% θεωρούνται υπέρβαρα. Επίσης, τα τελευταία στατιστικά δεδομένα που παρουσιάστηκαν σε σχετικά ιατρικά συνέδρια μιλούν για περίπου τέσσερα στα δέκα παχύσαρκα παιδιά, κάτω των δέκα ετών. Από αυτά μάλιστα πάλι τέσσερα στα δέκα έχουν τουλάχιστον ένα γονιό παχύσαρκο, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία έχουν και τους δύο.
Σύμφωνα με μία νέα ολανδική επιστημονική έρευνα που έγινε από ερευνητές του Ιατρικού Κέντρου του πανεπιστημίου του Γκρόνιγκεν και δημοσιεύτηκε στο παιδιατρικό περιοδικό " Acta Paediatrica" οι μισές μητέρες και οι τέσσερις στους δέκα πατέρες δεν αναγνωρίζουν ότι το παιδί τους, τεσσάρων ή πέντε ετών είναι παχύσαρκο, ενώ το 75% των μαμάδων και το 77% των μπαμπάδων δεν αναγνωρίζουν ότι τα παιδιά τους έχουν βάρος παραπάνω από το κανονικό, είναι δηλαδή υπέρβαρα.
Ο βαθμός παχυσαρκίας στα παιδιά καθορίζεται από τον δείκτη μάζας σώματος (Δ.Μ.Σ) σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομάδα για την Αντιμετώπιση της Παχυσαρκίας (International Obesith Task Force, I.O.T.F). Σύμφωνα με την I.O.T.F, τα παιδιά των οποίων ο Δ.Μ.Σ είναι πάνω από την 95η εκατοστιαία θέση είναι παχύσαρκα. Κρίσιμο μέγεθος για την εκδήλωση παχυσαρκίας στα παιδιά και τους εφήβους είναι το βάρος του νεογνού, το οποίο επηρεάζεται από τις διατροφικές συνήθειες της μητέρας και το βάρος της πριν την σύλληψη και συνήθως προδιαθέτει για εμφάνιση παχυσαρκίας στην ενήλικη ζωή όταν είναι πάνω από 4,5 κιλά. Επίσης, ιδιαίτερης σημασίας είναι η ηλικία των 6-7 χρόνων, μιας και τότε αυξάνεται σημαντικά το μέγεθος των λιποκυττάρων, καθώς και η περίοδος της εφηβείας, όπου οι ορμονικές μεταβολές που συμβαίνουν συμβάλλουν στη αύξηση του αριθμού των λιποκυττάρων και την ανακατανομή του λίπους.
"Τι φταίει που το παιδί μου είναι παχύσαρκο;" πολλοί γονείς θέτουν αυτό το ερώτημα στους ειδικούς. Η αιτιολογία της παιδικής παχυσαρκίας είναι πολυπαραγοντική και εξαρτάται τόσο από γενετικούς όσο και από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Πρώτα από όλα, η κληρονομικότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς έχει παρατηρηθεί ότι, όταν και οι δύο γονείς είναι παχύσαρκοι, στο 80% των περιπτώσεων το παιδί θα είναι επίσης παχύσαρκο, ενώ όταν και οι δύο γονείς έχουν φυσιολογικό βάρος, το παιδί γίνεται παχύσαρκο μόνο στο 7% των περιπτώσεων.
Το 77% των παιδιών δεν τρώει σχεδόν ποτέ μαζί με τους γονείς του και περνάει πολλές ώρες μόνο του στο σπίτι. Έτσι συχνά το φαγητό που τρώνε δεν ελέγχεται όσο πρέπει από τους γονείς, ως προς την ποσότητα και την ποιότητα του.Επιπλέον, οι αυξημένες ώρες που περνάει το παιδί μπροστά στην τηλεόραση ή τον υπολογιστή έχουν ως αποτέλεσμα την χαμηλή φυσική δραστηριότητα και κατά συνέπεια την μείωση των ενεργειακών του δαπανών. Έρευνες, επίσης δείχνουν πως το 25-48% των Ελληνόπουλων δεν έχουν ποτέ ενημερωθεί για θέματα διατροφής μέσα από την οικογένεια τους.
Το "σπιτικό" φαγητό δυστυχώς δεν αποτελεί μία καθημερινή συνήθεια για πολλά νοικοκυριά. Για την σύγχρονη, ελληνική οικογένεια, στη οποία η μητέρα δουλεύει, η εύκολη λύση του έτοιμου φαγητού γίνεται όλο και περισσότερο συνήθεια. Τα παιδιά τρώνε σε εστιατόρια τύπου "fast food" (ταχυφαγεία) σε ποσοστό 7-42% τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Έτσι απομακρύνονται από το μεσογειακό τρόπο διατροφής καταναλώνοντας όλο και λιγότερο σαλάτες, λαχανικά και όσπρια. Από το 1984 μέχρι το 2000 υπήρξε μία αύξηση στη κατανάλωση έτοιμου φαγητού κατά 956%.
Άλλη αιτία για την παχυσαρκία των παιδιών είναι η ακατάλληλη διατροφή στα σχολικά κυλικεία. Επίσημα στοιχεία του ΙΝΚΑ δείχνουν ότι οι μαθητές από τα σχολικά κυλικεία αγοράζουν σνακς (γαριδάκια, πατατάκια κ.α) σε ποσοστό 49-56%, προϊόντα με πολύ ζάχαρη σε ποσοστό 36%-65%, χυμούς μη φυσικούς με προσθήκη ζάχαρης σε ποσοστό 53%-57%. Επιπλέον, το σχολείο, πέρα από τα ακατάλληλα κυλικεία δεν ενημερώνει τα παιδιά για την διατροφή τους. Κάποια γενικά στοιχεία δείχνουν ότι τα παιδιά στη Ελλάδα δεν ειναι ενημερωμένα σε ποσοστό 53% για θέματα διατροφής, ενώ σε ποσοστό 61% δεν ξέρουν τα δικαιώματα τους, όσο αφορά την ποιότητα των προϊόντων διατροφής που καταναλώνουν.
Η λύση στο πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας είναι σύνθετη και δύσκολη. Δεν είναι θέμα μόνο να πιέσουμε και να πείσουμε τα παιδιά να μη τρώνε πολύ. Είναι ένα πρόβλημα που για να λυθεί απαιτεί την παρέμβαση της πολιτείας, του σχολείου και των γονέων. Οι γονείς θα πρέπει να ενδιαφερθούν περισσότερο για το τι τρώνε τα παιδιά τους στο σπίτι αλλά και στο σχολείο.
Το μαγειρευμένο φαγητό με τη σαλάτα θα πρέπει να υπάρχει καθημερινά στο τραπέζι και η λύση του "έτοιμου φαγητού" θα πρέπει να περιορίζεται σε ελάχιστες ειδικές μέρες, όταν οι υποχρεώσεις δεν αφήνουν χρονικά περιθώρια για μαγειρική παρασκευή. Οι γονείς θα πρέπει να μάθουν τα παιδιά να τρώνε σαλάτες και φρούτα, να προτιμούν τους φυσικούς χυμούς απο τα αναψυκτικά και να προτιμούν μία φέτα ψωμί με μέλι από μία τυρόπιτα, ενώ καλό είναι οι γονεις να αποφεύγουν την επιβράβευση του παιδιού για τις επιδόσεις του στο σχολείο ή αλλού με την προσφορά σοκολάτας, άλλων γλυκών ή με την έξοδο σε κάποιο ταχυφαγείο. Ακόμα,η οικογένεια θα πρέπει να ενθαρύνει το παιδί να ασχοληθεί με κάποιο άθλημα που του αρέσει.
Τέλος, μεγάλο μερίδιο ευθύνης έχει και η Πολιτεία αφού ο έλεγχος στις καντίνες, η εφαρμογή των ειδικών μαθημάτων πάνω σε θέματα διατροφής, ο περιορισμός της διαφημιστικής καμπάνιας των αλυσίδων «έτοιμου φαγητού» καθώς και των επιβαρυντικών σνακ (γαριδάκια, σοκολάτες, μπισκότα, χυμοί και αναψυκτικά), ειδικά σε ώρες τηλεθέασης παιδικής ζώνης είναι λύσεις που θα συμβάλλουν με τα παραπάνω στη μείωση της παχυσαρκίας στις παιδικές ηλικίες.

Σχόλια