Επιμέλεια: Μαίρη Κάντα
Έτος αρχής του ελληνικού κινηματογράφου αναφέρεται το 1906. Εκείνη την χρονιά κινηματογραφήθηκε μία μικρού μήκους ταινία των Ολυμπιακών αγώνων που διεξάχθηκανν τότε. Ένα χρόνο αργότερα, (1907) έγινε μία ακόμη ταινία του είδους αυτού που παρουσίαζε τον εορτασμό της ελληνικής Εθνικής επετείου. Ο Κώστας Μπαχατώρης, λίγα χρόνια μετά, το 1911 παρουσίασε στη οθόνη, το κωμειδύλλιο του Περισιάδη Γκόλφω. Οπερατέρ της ταινίας ήταν ο Ιταλός Μαρτέλι και πρωταγωνίστρια η Ολυμπία Δαμάσκου. Διαρκούσε περίπου μία ώρα και δέκα λεπτά και γυρίστηκε εξ ολοκλήρου σ΄ένα φωτογραφικό στούντιο. Αν και η ταινία είχε πολλά ελαττώματα και λάθη, ο κόσμος την υποδέχτηκε με ενθουσιασμό.
Η πρώτη κινηματογραφική εταιρία με το όνομα "Αθηνά Φιλμ" ιδρύθηκε το 1912. Η πρώτη της ταινία ήταν ένα μικρό ντοκιμαντέρ γύρω από την ζωή των νεαρών Ελλήνων πριγκίπων. Η "Τύχη της Μαρούλας" αποτέλεσε την πρώτη ελλληνική ταινία με αξιώσεις στοιχειώδους καλλιτεχνικού και τεχνικού επιπέδου. Η ίδια εταιρία, το 1913, παρουσίασε μία σειρά μικρών κωμωδιών, με πρωταγωνιστή το δημοφιλή κωμικό Δημητρακόπουλο. Η επιτυχία των κωμωδιών αυτών ήταν πολύ μεγάλη και τον επόμενο χρόνο, ο Λεπενιώτης γύρισε στον ίδιο τύπο την ταινία "Ο Βιλλάρ στα μπάνια του Φαλήρου".
Μία δεύτερη κινηματογραφική εταιρεία, ιδρύθηκε τέσσερα χρόνια αργότερα (1916), η "Άστυ Φιλμς". Τον ίδιο χρόνο παρουσιάσε την κωμωδία "Η προίκα της Αννούλας". Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος μέχρι το 1920 σταμάτησε την εξέλιξη του ελληνικού κινηματογράφου. Εκείνη την εποχή, ο Αχιλλέας Μαδράς και οι αδελφοί Γαζιάδη επιχείρησαν να γυρίσουν ντοκιμαντέρ. Στη ίδια περίοδο έγιναν και τα πολεμικά ντοκιμαντέρ του Γιώργου Προκοπίου. Μέσα από αυτά τα ντοκιμαντέρ, ο Προκοπίου αναδείχτηκε ως γνήσιος καλλιτέχνης. Παρά τα πρωτόγονα μηχανικά μέσα, πέτυχε υψηλού επιπέδου φωτογραφία, καταπληκτική κίνηση του φακού και ρεαλιστική εικόνα.
Το "Ελληνικό θαύμα" με Ρώσσους ηθοποιούς παρουσίασε ο Γαζιάδης το 1921. Ο Μιχαήλ Μιχαήλ, το 1925, παρουσίασε τις κωμωδίες του "Οι γάμοι της Κοντσίτας" και "Η Απαγωγή της Μάρως", δύο μικρού μήκους ταινίες που γυρίστηκαν από μία καινούρια ελληνοαγγλική εταιρία παραγωγής. Το 1926, δημιουργήθηκε από τους αδελφούς Γαζιάδη μία νέα εταιρία, η "Νταγκ Φιλμς". Η εταιρία ένα χρόνο αργότερα, παρουσίασε τη πρώτη ταινία της, "Έρως και κύματα" και αποτέλεσε σταθμό για τον ελληνικό κινηματογράφο.
Η σκηνοθεσία είχε σημαντική θέση στην παραγωγή αξιόλογων ταινίων. Ας γνωρίσουμε καλύτερα ορισμένους σημαντικούς σκηνοθέτες στη ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου. Ο Γιώργος Τζαβέλλας, ένας πρωτοπόρος σκηνοθέτης γύρισε την "Κάλπικη Λίρα", μια ταινία η οποία αποτελούνταν από τέσσερα σκετς. Το σπονδυλωτό αυτό κινηματογραφικό είδος ήταν κάτι καινούριο και σημείωσε καταπληκτική επιτυχία. Πρωταγωνιστές της ήταν οι: Βασίλης Λογοθετίδης, Ίλυα Λιβυκού, Μίμης Φωτόπουλος, Ορέστης Μακρής, Δημήτρης Χορν και Έλλη Λαμπέτη, που συντέλεσαν πολύ στη θριαμβευτική πορεία του έργου, τόσο στη Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.
Ο Γιώργος Τζαβέλλας αποτέλεσε ένα ανεκμετάλλευτο κεφάλαιο του ελληνικού κινηματογράφου.Άλλες ταινίες του Γιώργου Τζαβέλλα είναι: "Χειροκροτήματα" (1943), "Ο Μεθύστακας" (1950), "Η Αγνή του λιμανιού" (1958), "Σωφεράκι" (1953) και η "Αντιγόνη" (1961). Άλλος αξιόλογος σκηνοθέτης υπήρξε ο θεατρικός συγγραφέας Αλέκος Σακελλάριος. Οι σημαντικότερες ταινίες του θεωρούνται οι: "Παπούτσι από τον τόπο σου", "Οι Γερμανοί ξανάρχονται" ,"Ένα βότσαλο στην λίμνη" , "Ένας ήρωας με παντόφλες", "Σάντα Τσικίτα", "Το ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο", "Η Αλίκη στο ναυτικό" και "Η κόρη μου η σοσιαλίστρια".
Ο Γιάννης Δαλιανίδης σκηνοθέτησε τις καλύτερες μουσικές κωμωδίες, όμως έδωσε και αρκετά δραματικά έργα, όπως τον "Κατήφορο", "Νόμος 4000", "Δάκρυα για την Ηλέκτρα", "Ίλιγγος", "Η Στεφανία στο αναμορφωτήριο". Από τις κωμωδίες του οι σημαντικότερες είναι: "Κάτι να καίει", "Μερικοί το προτιμούν κρύο" και "Ραντεβού στον αέρα". Από τις μουσικές κωμωδίες του ξεχωρίζουν ιδιαίτερα "Οι θαλασσιές οι χάντρες" και "Μια κυρία στα μπουζούκια".
Ωραίες ταινίες έδωσε στον ελληνικό κινηματογράφο και ο Μιχάλης Κακογιάννης, από τη "Στέλλα" ως τον "Αλέξη Ζορμπά". Από το 1956 μέχρι το 1966 γύρισε ταινίες με θέματα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους. Μία πολύ αξιόλογη προσφορά του είναι ότι κατόρθωσε με σύγχρονη αίσθηση να μεταφέρει στην οθόνη την "Ηλέκτρα", που βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ των Καννών. Η φήμη του στο εξωτερικό είναι πολύ μεγάλη σε σχέση με την Ελλάδα. Άλλες αξιόλογες ταινίες του Μιχάλη Κακογιάννη είναι το "Κυριακάτικο ξύπνημα", το "Κορίτσι με τα μαύρα" και "Έτσι έσβησε η αγάπη μας".
Σημαντικός σκηνοθέτης για τον ελληνικό κινηματογράφο ήταν κι ο Βασίλης Γεωργιάδης του οποίου οι ταινίες "Τα κόκκινα φανάρια" (1963) και "Το χώμα βάφτηκε κόκκινο" (1965) γνώρισαν παγκόσμια επιτυχία και προτάθηκαν για όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας, ενώ το "Κορίτσια στον ήλιο" (1968) προτάθηκε για χρυσή σφαίρα.Ο Ντίνος Δημόπουλος έδωσε τις ταινίες "Η Λίζα και η άλλη", "Πυρετός στην άσφαλτο" και "Το Ταξίδι". Ο Κώστας Μανουσάκης έδωσε τις ταινίες "Έρωτας στους αμμολόφους" (1958), "Προδοσία" (1964), που πήρε το βραβείο της ενώσεως κριτικών στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και το βραβείο ειρήνης, και το "Φόβο"(1966).
Άλλοι σκηνοθέτες που διακρίθηκαν στον ελληνικό κινηματογράφο ήταν οι Γιώργος Θεοδοσιάδης, Ντίνος Κατσουρίδης, Στέλιος Τατασόπουλος, Ανδρέας Λαμπρινός, Οδυσσέας Κωστελλέτος, Κώστας Ανδρίτσος, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Ερρίκος Θαλασσινός, Ορέστης Λάσκος, Γιώργος Διζικιρίκης, Μίμης Φραγκιαδάκης, Όμηρος Ευστρατιάδης, Ρένα Γαλάνη, Κώστας Φέρης, Κώστας Λυχναράς, Άδωνις Κύρου, Δημήτρης Δαδήρας, Βαγγέλης Σειληνός, Γιώργος Πετρίδης και Άγγελος Θεοδωρόπουλος.
Βασικός παράγοντας επίσης για την τελειότητα του έργου είναι η μουσική επένδυση στην ταινία, για το οποίο πρέπει να είναι γραμμένη ειδικά, ώστε να συμβαδίζει χρονομετρικά με το μήκος των σκηνών του και ηχητικά με το είδος του.Στον ελληνικό κινηματογράφο αναδείχθηκαν πολλοί και καλοί συνθέτες. Αυτοί είναι οι εξής: ο Μάνος Χατζηδάκης, ο Χρήστος Μουραμπάς ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο Αργύρης Κουνάδης, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Μαμαγκάκης, ο Χρήστος Λεοντής, ο Γιώργος Κατσαρός, ο Μίμης Πλέσσας, ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο Νίκος Πορτοκάλογλου κ.α.
Μεγάλες επιτυχίες επίσης στη μουσική επένδυση και τα τραγούδια των ελληνικών ταινιών σημείωσαν και οι συνθέτες Μανώλης Χιώτης, Μίμης Μεταξάς, Αλέκος Σπάθης, Γεράσιμος Λαβράνος, Κώστας Κλάβας, Ανδρέας Οικονόμου, Ανδρέας Χατζηαποστόλου, Γιάννης Σακελλαρίδης, Απόστολος Καλδάρας, Μάνος Λοΐζος, Σταύρος Ρουχωτάς, Δημήτρης Καλκάνης, Γιάννης Συνοδινός, Γιάννης Σπανός, Τόλης Βοσκόπουλος, Πρόδρομος Τσαουσάκης, Ηρακλής Θεοφανίδης και Τόνια Καράλη.Στους Έλληνες συνθέτες που έχουν γράψει με εξαιρετική επιτυχία τη μουσική πολλών ελληνικών και ξένων κινηματογραφικών ταινιών, περιλαμβάνεται και ο διαπρεπής μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, που έχει επιβληθεί σε παγκόσμια κλίμακα.
Στα πρώτα βήματα του ελληνικού κινηματογράφου εμφανίστηκαν πολλοί αξιόλογοι ηθοποιοί. Αξίζει φυσικά να αναφέρουμε τον Βασίλη Λογοθετίδη, τον Κώστα Μουσούρη, τον Νίκο Δενδράμη,τον Πέτρο Κυριακό.Στη δεύτερη περίοδο έχουμε πλήθος εκλεκτούς ηθοποιούς, από τους οποίους ξεχωρίζουν η Κατίνα Παξινού και ο Αλέξης Μινωτής. Στη κατηγορία των Ελλήνων ηθοποιών που διακρίθηκαν και στον ξένο κινηματογράφο μπορεί να συμπεριληφθεί και ο Σπύρος Φωκάς που δημιούργησε μία καλή καριέρα στον ιταλικό κινηματογράφο με σημαντικούς ρόλους στις ταινίες "Ο θάνατος ενός φίλου" , "Ο Ρόκο και τ΄αδέρφια του" , "Βία Μαρκούτα" κ.α.
Οι ηθοποιοί της εγχώριας κινηματογραφικής παραγωγής είναι πολλοί. Ο Γιώργος Φούντας, ο Αλέκος Αλεξανδράκης, ο Λάμπρος Κωνσταντάρας, ο Δημήτρης Χορν, ο Πέτρος Φυσσούν, ο Νίκος Κούρκουλος, ο Νίκος Ξανθόπουλος, ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, ο Γιώργος Πάντζας, ο Γιώργος Κωνσταντίνου, ο Γιάννης Βόγλης, ο Φαίδων Γεωργίτσης και ο Μάνος Κατράκης.Πρέπει σαφώς να αναφερθούν η Αλεξάνδρα Λαδικού, η Έλενα Ναθαναήλ, η Ζωή Λάσκαρη, η Άννα Φόνσου, η Μάρθα Βούρτση, η Νινή Τζάνετ, η Μπέτυ Μοσχονά, η Χριστίνα Σύλβα, η Ντίνα Τριάντη, η Μάρθα Καραγιάννη, η Μαίρη Χρονοπούλου, η Δέσποινα Στυλιανοπούλου, η Ελένη Ανουσάκη, η Βέρα Κρούσκα, η Καίτη Παπανίκα.
Τέλος, δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε να αναφέρουμε και τους σημαντικούς κωμικούς μας ηθοποιούς. Μερικοί από αυτούς ήταν οι εξής: Ντίνος Ηλιόπουλος, Κώστας Χατζηχρήστος, Κώστας Βουτσάς, Σταύρος Παράβας, Σωτήρης Μουστάκας, Θανάσης Βέγγος, Αλέκος Τζανετάκος, Τάσος Γιαννόπουλος, Γιάννης Γκιωνάκης, Νίκος Ρίζος, Στάθης Ψάλτης, Δημήτρης Πιατάς κλπ. Από την πλευρά Ελληνίδων ηθοποιών της κωμωδίας πρέπει να αναφερθούν η Ρένα Βλαχοπούλου με πολλές επιτυχείς κινηματογραφικές εμφανίσεις και η Γεωργία Βασιλειάδου, η οποία στην εποχή της δημιούργησε ένα σπαρταριστό κινηματογραφικό τύπο.
Σχόλια